Uwarunkowania uczenia się czł. dorosłego:

1. Subiektywne i obiektywne potrzeby
2. Zdrowie fizyczne i psychiczne
3. Obciążenie rozmaitymi obowiązkami, rolami
4. Praca zawodowa
5. Przerwa od systematycznej edukacji
6. Wdrożenie do samokształcenia

W latach 60-tych Włodzimierz Sawczak badał poznawcze procesy czł. dorosłego:

POSTRZEGANIE: to rodzaj poznania, zawsze związane z podstawową działalnością człowieka., głównie z jego zawodem. Charakterystyczne dla konkretnego zawodu działania, kształtujące nasze poznanie. Postrzeganie uwikłane jest w myślenie, doświadczenie człowieka dorosłego.
- dokładniejsze jest myślenie osób które skupiają się na drobnych, blisko położonych przedmiotach.
- postrzeganie utrzymuje się u człowieka na podobnym poziomie blisko 25 lat. Powolny spadek następuje po 45 r. ż.
-analityczność postrzegania z czasem. Najpierw całościowe jak człowiek się urodzi potem stopniowo analityczne.

Działanie kształtuje analityczne postrzeganie, dlatego stopień analityczności może być bardzo podobny u ludzi w różnym wieku. Różnice pomiędzy młodymi ludźmi a starszymi mogą być albo duże albo małe. Jeśli człowiek rozpoczyna nową działalność, która wymaga wyższych form działania powinien z założenia podwyższyć sprawność postrzegania.

Myślenie czł. dorosłego wg. Gerstmana – proces odzwierciedlenia rzeczywistości polegający na poznawaniu stosunków między przedmiotami i ich cechami w ogólnej postaci. Myślenie zrodziło się z działania i również dokonuje się nie samoczynnie, ale zawsze w powiązaniu z działaniem człowieka. Inaczej myślą osoby, które przechodzą w sposób systematyczny szczeble edukacji a inaczej osoby, które w sposób systematyczny się nie uczyły. To zagadnienie wiąże się z inteligencją człowieka. Wyrywkowe badania nad inteligencją osób dorosłych wykazują nieznaczne obniżenie inteligenci po 45 r. ż. . Nie ma jednak żadnych dowodów na to, że stanowi to tu główny warunek.

Bardzo ważna jest pamięć w procesie poznawania. Potocznie wraz z wiekiem pamięć w procesie się pogarsza. Wg. Badań – już po 25 r. ż. są widoczne oznaki zmian negatywnych, spadek jest widoczny. Trzeba całościowo analizować takie elementy: zapamiętywanie, przypominanie, zapominanie, trwałość i łatwość pamięci, gotowość, wierność oraz pojemność pamięci. PAMIEĆ NALEŻY ĆWICZYĆ!!!!

Badania dowodzą, że do 60 r. ż. poziom inteligencji człowieka jest na względnie stałym poziomie. Po 60-tym r. ż. widoczny jest spadek, ale głównie w dziedzinie umiejętności psychomotorycznych : PAMIĘĆ, UWAGA, ROZUMIENIE, SZYBKOŚĆ REAKCJI.
Natomiast wiedza społeczna, zdolności słowo-pamięciowe, rozumienie matematyczne wydają się nie podlegać starzeniu.
Obniżenie się możliwości intelektualnych nie przebiega jednakowo u wszystkich. Osoby aktywne przez całe życie wykazują niewielki regres wraz z wiekiem lub go wcale nie mają.

Pamięć – dwie kategorie:
a) pamięć bezpośrednia – inaczej opamiętywanie tych treści, które znajdują się obecnie na polu naszej uwagi. Ta pamięć wraz z wiekiem się pogarsza. Wypływa to z tego, że wraz z wiekiem jesteśmy bardzo podatni na bodźce, które nas rozpraszają.
b) pamięć pośrednia- wg. badań ma z wiekiem ma się pewne trudności z opamiętywaniem treści, jeśli przestały być one częstym przedmiotem myśli i uwagi.

Braki są bardzo często kompensowane takimi sprawami jak: mądrość (zwłaszcza takie cechy jak intuicja, doświadczenie, introspekcja, empatia, zrozumienie, cierpliwość, delikatność), rozległa wiedza.

Przed człowiekiem dorosłym stoją pewne zdania rozwojowe, które dają szanse do:

1. przystosowania do zmniejszającej się sprawności fizycznej
2. pokonania tego, że pogarsza się zdrowie
3. zagospodarowanie czasu, który pozostaje po zaprzestaniu pracy zawodowej.